Karbon ayak izi ne anlama geliyor?
Karbon ayak izi gündelik hayattaki faaliyetlerimiz ve tüketimlerimizle atmosfere yayılan karbondioksit gazı dahil tüm sera gazlarının (CO2) ton eşdeğeri cinsinden miktarını ifade ediyor.
Daha basit bir dille doğaya verdiğimiz tahribatın sayısal karşılığı da denebilir.
Ulaşımdan tutun da ısınmak için yaktığımız kaloriferlere, pişirdiğimiz yemeğe hatta harcadığımız elektriğe kadar birçok faktör karbon ayak izi oluşumunda etkiye sahip.
Tüm bu faktörler değerlendirildiğinde karbon ayak izi birincil ve ikincil olmak üzere iki ayrı kategoride inceleniyor.
Birincil (doğrudan) karbon ayak izi :
Ulaşım araçlarının kullanımı sırasında yanan fosil yakıtlar ve ev içinde tüketilen enerji sonucunda doğaya karışan sera gazlarının karbon cinsinden miktarını ifade ediyor.
Daha spesifik olarak yemek pişirmek, araç kullanmak gibi gündelik faaliyetlerimizle “doğrudan” sebep olduğumuz karbon salımı bu kategoride değerlendiriliyor.
İkincil (dolaylı) karbon ayak izi :
Kullandığımız ürünlerin üretiminden nakliyesine hatta doğada yok olmasına kadar geçen yaşam döngüsü boyunca açığa çıkan sera gazlarının karbon cinsinden miktarını ifade ediyor.
Yani endüstriyel faaliyetler, ürünlerin kullanıcıya ulaşması ve kullanımı da dahil olmak üzere tüm bu süreçlerde kullanılan enerjinin sebep olduğu karbon salımı bu kategoride bulunuyor.
Karbon ayak izi neden önemlidir?
Karbon ayak izi atmosferdeki sera gazlarının karbondioksit cinsinden miktarıdır dedik.
Peki bu miktarı düşük tutmamız neden önemli?
Bu sorunun cevabını “sera gazı etkisi” ve “küresel ısınma” arasındaki ilişkiyi anlatarak açıklayalım.
Kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımıyla açığa çıkan sera gazları (karbondioksit, metan, diazot monoksit, hidroflorokarbonlar, perflorokarbonlar ve sülfür heksaflorid) bir de üstüne ormansızlaşma, betonlaşma gibi faktörler eklenince atmosferde birikmeye başlıyor.
Biriken gazlar ise güneş ışınlarının geri yansımasını engelleyerek yeryüzündeki sıcaklığın artmasına yani küresel ısınmaya sebep oluyor.
Bugün sera etkisinin başlıca sebebi olarak görülen karbon emisyonunu azaltmak diğer bir deyişle karbon ayak izini azaltmak iklim kriziyle mücadelede ilk sırada yer alıyor.
